Met elkaar de zorg organiseren.
Ieder kind heeft recht op optimale zorg, passend bij de wensen en het leven van kind en gezin
Om deze zorg zo goed mogelijk te laten verlopen, is de werkwijze Medische Kindzorg Samenwerking (MKS) ontwikkeld. We spraken met Meggi Schuiling-Otten, bestuurder van het Kenniscentrum Kinderpalliatieve Zorg en één van de bedenkers van het MKS over de meerjarenstrategie. ‘In 2026 moeten alle kinderen met een zorgvraag naar huis gaan volgens MKS.’
Uitgangspunt van MKS is dat alle betrokken professionals en instanties met elkaar en met kind en gezin samen de zorg organiseren, zowel binnen als buiten het ziekenhuis. Daarvoor worden vier stappen gezet: 1) de verwijsboom, 2) de hulpbehoeftescan, waarin een gezin aangeeft wat het nodig heeft, 3) het overkoepelende zorgplan en 4) de beslisboom. Daarbij wordt niet alleen rekening gehouden met de medische zorgbehoefte, maar ook met de sociale omstandigheden, de ontwikkeling van het kind en zijn of haar veiligheid. ‘We willen dat kinderen en ouders weten wat er gaat gebeuren en de regie hebben, waar ze dat kunnen. We streven ernaar dat er een netwerk rondom het kind en gezin ontstaat, dat ze de juiste zorg op de juiste plek ontvangen en de kwaliteit van zorg en leven toeneemt.’
Niet systeem, maar samenwerking
MKS bestaat al een een poos. Het is in 2014 opgezet in nauwe samenwerking met het Ministerie van VWS, door Stichting Kind & Ziekenhuis, de voorlopers van de Branche INtegrale KindZorg (BINKZ), het Kenniscentrum Kinderpalliatieve Zorg, de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) en Beroepsvereniging Verpleegkundigen en Verzorgenden Kinderverpleegkunde (V&VN). In 2022 is Kinderverpleegkunde.nl aangesloten. ‘Professionals binnen en buiten het ziekenhuis werkten onvoldoende samen, waardoor kind en gezin in de eigen omgeving niet altijd zorg op maat kregen. MKS moest daar verandering in brengen.’ De eerdere benaming: Medisch Kindzorg Systeem, heeft daarbij voor belemmeringen gezorgd. ‘De term systeem zorgde voor ‘hakken in het zand’. Eigenlijk klopt dat ook niet, want het is vooral een werkwijze die in de kern gaat over samenwerking. Vandaar dat we de naam hebben gewijzigd. De komende jaren moeten wij de werkwijze Medische Kindzorg Samenwerking veel meer onder de aandacht brengen om te zorgen dat deze werkwijze overal wordt geïmplementeerd.’
‘Extramuraal, binnen de eerste lijn werkt bijna iedereen succesvol met deze instrumenten.’
Extramuraal werkt bijna iedereen volgens MKS
De afgelopen jaren is er veel bereikt. Zo is er een eenduidig kader ontwikkeld voor verpleegkundige zorg aan zieke kinderen met diverse instrumenten, zoals criteria voor goede zorg, een ervaringsmonitor, een verpleegkundige kwaliteits- en informatiestandaard en een Handreiking Indicatieproces Kindzorg (HIK). ‘Extramuraal, binnen de eerste lijn bij verpleegkundig kinderdagverblijven, verpleegkundig kinderzorghuizen en de kinderthuiszorg, werkt iedereen succesvol volgens de werkwijze MKS met de bijbehorende instrumenten.’ Omdat de werkwijze is ontwikkeld voor álle kinderen met een zorgbehoefte - van kinderen met een enkelvoudige, verpleegkundige vraag tot kinderen die palliatieve zorg nodig hebben - verschilt wel de manier waarop het wordt toegepast. ‘Bij de laatste groep spelen andere, vaak ethisch complexe vraagstukken rond kwaliteit van leven en kwaliteit van sterven en wordt er in het verlengde van het domein sociaal vaak ook gesproken over spirituele zorg. ‘Om te zorgen dat over al deze zorgaspecten goede afspraken worden gemaakt is voor hen, in het verlengde van het MKS, het Individueel Zorgplan ontwikkeld. Nu willen we dat het zorgplan voor alle gezinnen, ook met een minder zware zorgvraag, beschikbaar komt. Zo benutten we de mogelijkheden met elkaar maximaal.’
Álle zorgorganisaties
Doel is om in 2026 de zorg voor alle kinderen met behulp van MKS te organiseren. In de meerjarenstrategie MKS staan daarover diverse (sub)doelstellingen beschreven. Eén van de doelstellingen is dat dan alle zorgorganisaties volgens het gedachtegoed en de werkwijze van MKS werken. Dat betekent dus ook álle ziekenhuizen. ‘Zover zijn we nog niet. Het implementeren van deze nieuwe werkwijze vraagt tijd en personele inzet, terwijl de zorg op dit moment te maken heeft met groeiende personeelstekorten.’ Wat de implementatie daarnaast moeilijk maakt is dat de medische kindzorg een hele kleine maar wel complexe doelgroep is. Minder dan 1% van de zorg binnen de wijkverpleging betreft kinderen en ook binnen de ziekenhuizen gaat het om een vrij kleine groep.‘Vooral de kinderafdelingen in de algemene ziekenhuizen zijn vaak klein. Aan de andere kant is de impact van de zorg voor een kind op zijn of haar omgeving groot, helemaal als het gaat om kinderpalliatieve zorg. Dat zien we bij de Kinder Comfort Teams (KCT’s), die MKS al wel voor een groot deel hebben geïmplementeerd en voor wie het doen van een hulpbehoeftescan en schrijven van een zorgplan al bekend zijn. ‘De positieve ervaringen van de KCT’s kan helpen de werkwijze binnen ziekenhuizen breder onder de aandacht te brengen’.
Kostenbesparing
Eén van de argumenten om met MKS aan de slag te gaan is hoeveel het werken volgens de MKS-werkwijze niet alleen kind en gezin, maar ook ziekenhuizen oplevert. De kosten-batenanalyses die in opdracht van de MKS-Partners zijn uitgevoerd laten dat zien. ‘En ja, zoals altijd gaan de kosten voor de baten uit, dus je zult als ziekenhuis eerst moeten investeren. Denk daarbij aan inbedding van hulpbehoeftescan en zorgplan in ICT of aan scholing. Inzicht krijgen in het rendement zal voor ziekenhuizen een extra motivatie vormen. Vooral nu we in een tijd van schaarste te maken hebben met een grote landelijke bezuinigingsopdracht.’
Passend bij huidige tijdsgeest
‘Om de implementatie van deze werkwijze ook in de intramurale zorg gerealiseerd te krijgen, gaan we de komende tijd in gesprek met allerlei partijen, waaronder, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU).’ Ook zullen de partners in gesprek gaan met de zorgverzekeraars en de Nederlandse Zorgautoriteit. ‘Wat in de eerste lijn geholpen heeft, is dat werken volgens MKS in de inkoopvoorwaarden van de zorgverzekeraars is opgenomen. Onze ambitie is om dat ook voor de ziekenhuizen zo te regelen. De huidige tijdsgeest waarbij de focus ligt op transmurale geneeskunde en het Integraal Zorgakkoord kan hierbij helpen. In politiek Den Haag vindt men het steeds belangrijker dat iedereen met een zorgbehoefte meer en langer thuis kan zijn, met goede zorg. De MKS-werkwijze sluit naadloos aan bij de realisatie van deze visie. Wat dat betreft is de medische kindzorg voorloper op de huidige ontwikkelingen.’
Aan de slag?
Wil je als zorgorganisatie aan de slag met MKS? We helpen je graag. Tot eind dit jaar staat er een team voor je klaar om je te ondersteunen bij de implementatie. Aanmelden kan via academy@kindenziekenhuis.nl
MKS-middagsymposium
Meer weten? Kom dan naar het MKS-middagsymposium ‘Hun leven, onze zorg’ op 20 april a.s.! Klik hier voor meer informatie of om je aan te melden.
MKS
Dat MKS op de middellange en lange termijn kostenbesparend is en de kwaliteit van zorg bevordert, laat ook het onderzoek naar de implementatie van MKS zien dat door vijf student van de Hogeschool van Utrecht is uitgevoerd. Zij hebben een maatschappelijke kosten- en batenanalyse uitgevoerd, waarin kinderartsen, kinderziekenhuizen en zorgverzekeraars zijn betrokken. Bekijk hier de resultaten.